Co to jest refluks żołądkowy? Czy istnieje na tę dolegliwość skuteczne lekarstwo? Czy refluks żołądka można pokonać dietą? Jaki jadłospis sprawdzi się przy refluksie? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule. Należy jednak zacząć od wyjaśniania co to jest refluks zoladka i jakie są sposoby radzenia sobie z jego przykrymi objawami.

Refluksem żołądkowo przełykowym (GERD z angielskiego Gastro Esophagel Reflux Disease) nazywamy zarzucanie treści żołądkowej do przełyku i związane z tym dolegliwości. Cały proces polega na tym, że razem z połkniętym wcześniej jedzeniem do przełyku wraca z żołądka również kwas solny i enzymy trawienne, co powoduje nieprzyjemne uczucie pieczenia, kojarzone z, dobrze znaną wielu osobom, zgagą. Co więcej, jeżeli tego rodzaju dolegliwości zdarzają się regularnie, mogą w efekcie powodować nadżerki, czyli uszkodzenia błony śluzowej znajdującej się w przełyku. Następstwem takiego stanu może być nawet zapalenie przełyku, które leczy się farmakologicznie albo nawet chirurgicznie.

Na szczęście nie każda zgaga to reflux i czasami wystarczy wprowadzić do swojego życia kilka zmian, które znacząco poprawią nasz komfort i samopoczucie po jedzeniu. Lekarze wyróżniają w tym przypadku także fizjologiczny refluks przełyku, który objawia się powrotem treści żołądkowej, ale zdarza się rzadko i najczęściej po tłustym i zbyt dużym posiłku. Nie rejestrujemy wtedy uszkodzenia nabłonków w przełyku a kwaśne treści zostają szybko zneutralizowane. Wówczas wystarczy uważać na to co jemy i w jakich ilościach, zmienić jadłospis na lekkostrawny i obserwować czy liczba „ataków” się zmniejsza. Jeśli tak – znamy już odpowiedź: dieta na zgagę będzie wystarczająca.

Refluks żołądkowy – objawy i przyczyny

Skoro wiemy już co to refluks (i nie mamy tu na myśli jego fizjologicznej wersji) warto zastanowić się nad jego przyczynami, które nie są do końca od nas zależne. Wśród czynników wymienia się najczęściej:

• nieprawidłowe działanie dolnego zwieracza przełyku (obniżenie ciśnienia);
• nadwagę i otyłość;
• cukrzycę;
• zaburzenie procesu opróżniania żołądka;
• ciążę;
• spożywanie alkoholu;
• palenie papierosów;
• picie kawy;
• przyjmowanie niektórych leków (na przykład te stosowane w chorobie niedokrwiennej serca).

Dziwić mogą czynniki związane na przykład z piciem kawy czy alkoholu – chodzi tu głównie o substancje zawarte w tych „używkach”, które znacząco pobudzają wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Alkohol i niektóre leki dodatkowo drażnią błony śluzowe żołądka oraz przełyk.

Za typowe objawy, jakie daje refluks żołądka uważa się:

• zgagę,
• puste odbijanie;
• kwaśne odbijanie;
• odczucie cofającej się treści żołądkowej w kierunku przełyku;
• pieczenie za mostkiem;
• ból górnej części brzucha;
• nadkwasota;
• chrypka;
• uczucie zalegającej „kluski” w gardle;
• bol w klatce piersiowej.

Objawy najczęściej nasilają się, kiedy położymy się na plecach lub się pochylimy po posiłku. Warto zapamiętać, że niezwłocznie powinniśmy zgłosić się do lekarza, jeśli zauważymy przy refluksie żołądka:

• krwawienie z przełyku;
• zaburzenia połykania;
• ból przy połykaniu;
• szybka i znacząca utrata kilogramów na wadze.

Refluks żołądkowo-przełykowy – dieta

Dieta przy refluksie żołądkowo-przełykowym polega w dużej mierze na eliminacji produktów, po których nasilają się dolegliwości i dyskomfort. W związku z tym – każdy będzie miał tak naprawdę nieco inne zalecenia oraz inny jadłospis. Są jednak pewne zasady, które z pewnością pomogą uporać się z najgorszymi atakami i wpłyną pozytywnie na nasze ogólne nawyki żywieniowe. Ogólne zalecenia żywieniowe to:

• Refluks żółciowy będzie łagodniejszy, jeśli postawimy na dietę lekkostrawną. Bez obciążających, tłustych i wysoko przetworzonych produktów zmniejszy się wydzielanie kwasu solnego oraz neutralizacji zostaną poddane soki żołądkowe.
• Należy wykluczyć kwaśne produkty, takie jak: cytrusy, kiszonki oraz ostre przyprawy.
• Mając reflux rezygnujemy z używek: kawa, alkohol czy nawet kakao i czekolada.
• Ograniczamy użycie kostek rosołowych i różnego rodzaju gotowych bulionów. Nie gotujemy również wywarów na mięsie i kościach. Zostają do wyboru jedynie lekkie rosołki gotowane na warzywach.
• Przestawiamy się na jedzenie pięciu do sześciu posiłków dziennie, o mniejszej objętości. Dzięki temu będziemy zapobiegać rozciąganiu się żołądka, a tym samym osłabianiu motoryki naszego przełyku, co ostatecznie powoduje refluks żołądka.
• Ostatni posiłek jemy najpóźniej trzy godziny przed spaniem, aby mieć pewność, że położymy się dopiero, gdy strawimy ostatnią potrawę. Z pewnością wyeliminuje to zarzucanie kwaśnej treści i uczucie zgagi.
• Zmieniamy także sposób obróbki termicznej – rezygnujemy ze smażenia (zwłaszcza w głębokim oleju), a także pieczenia w wersji klasycznej. Wybieramy raczej gotowanie na parze, duszenie, gotowanie w wodzie czy pieczenie w folii lub pergaminie.
• Pożądana konsystencja posiłków to rozdrobnione papki, które wykluczają konieczność żucia i tym samym wydzielania soku żołądkowego. Tu sprawdzą się różnego rodzaju zblendowane zupy, warzywne puree czy inne potrawy o gęstej jednolitej masie.
• Kładąc się spać powinniśmy mieć wezgłowie łóżka zdecydowanie podwyższone.
• Po posiłkach nie kładziemy się na odpoczynek, ale również nie stawiamy na aktywność fizyczną. Obie te czynności mogą nasilać refluks zoladka.
• Palenie tytoniu ma niekorzystny wpływ na refluksowe zapalenie przełyku, nawet jeśli jest systematycznie przestrzegana dieta.
• Nie nosimy zbyt obcisłych ubrań ani bielizny, które mogą zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej.
• Jeżeli mamy stwierdzoną otyłość lub nawet nadwagę wskazana będzie jednocześnie dieta redukująca masę.

Dieta na refluks – co można jeść? Przykładowe przepisy

Dieta osłabiająca objawy refluksu to dieta lekkostrawna, ale wciąż zbilansowana. To znaczy, że należy zachować równowagę pomiędzy mikro – i makroskładnikami. W menu powinny znaleźć się źródła białka, dobrych tłuszczy i wartościowych węglowodanów.

Zaleca się:

• Spożywać chude mięso oraz ryby, przy jednoczesnej rezygnacji z ich tłustych wersji. Także mając refluks raczej stawiamy na kurczaka, indyka, cielęcinę niż na wieprzowinę czy wołowinę. Odstawiamy makrelę i sardynki na rzecz łososia i tuńczyka. Jeżeli dobrze tolerujemy owoce morza – jak najbardziej warto z tego skorzystać. Zaleca się zwiększyć spożycie białka dobowego do nieco ponad jednego grama na każdy kilogram masy. Pamiętamy również, że dieta na refluks żołądkowy powinna być bogata w dobre jakościowo produkty nabiałowe oraz jaja.
• Dieta antyrefluksowa powinna zawierać zdrowe tłuszcze roślinne jednonasycone oraz wielonasycone. Rezygnujemy ze smażenia na olejach, maśle i smalcu, ale do sałatek dodajemy tłoczoną na zimno oliwę z oliwek czy inne tłuszcze roślinne. Dieta powinna też zakładać obniżenie „złego” cholesterolu oraz zwiększenie tego „dobrego”. Osoby cierpiące na refluks żołądka powinny utrzymywać poziom tłuszczów w diecie do około trzydziestu procent. Zapewni to ograniczenie wydzielania kwasu solnego i spowolnienie motoryki żołądka.
• Dieta na refluks żołądkowy powinna w mądry sposób ograniczać spożycie błonnika pokarmowego, który niestety prowadzi do podrażnienia żołądka i przełyku. To dlatego unikamy grubych kasz i razowego pieczywa, a także surowych warzyw zwłaszcza strączków. Zalecanym źródłem dobrych jakościowo węglowodanów będzie tu ryż, puree z ziemniaków, kasze jęczmienna i manna oraz gotowane warzywa i surowe owoce.

Zapalenie żołądka – objawy, dieta, postępowanie

Niestety istnieją takie sytuacje, w których dieta refluksowa nie przyniesie efektów. Jeżeli stan pacjenta jest na tyle poważny, że pojawiają się nadżerki oraz zapalenie, będzie konieczna wizyta u lekarza. Na początku najczęściej podejmowane jest leczenie farmakologiczne. Refluks żołądkowy jest chorobą przewlekłą, w której obserwuje się stany łagodniejsze i zaostrzenia. Przy tych pierwszych stosuje się najniższą, ale wciąż skuteczną dawkę leków z rodziny inhibitorów pompy protonowej. Zadaniem tych leków jest sprawienie, by objawy jakie daje refluks zoladkowy były znośniejsze i łagodniejsze. Obwiązuje również dieta (zwłaszcza przestrzeganie tego co można jeść, a czego nie można) oraz dbałość o umiarkowaną, ale regularną aktywność fizyczną.

Refluks przełykowy to dolegliwość, której nie warto ignorować ani bagatelizować. Nieleczony, może w bardzo krótkim czasie przerodzić się w chorobę o ciężkim przebiegu i doprowadzić do poważnych powikłań, na przykład krwawienia z przewodu pokarmowego lub zwężenia przełyku. Niestety obserwuje się również, że refluks żołądka może przekształcić się w stan przedrakowy, a ostatecznie w raka przełyku.

Na szczęście, skoro wiemy jaka dieta jest skuteczna przy refluksie, co to jest refluks oraz jakie objawy powinny nas zaalarmować – wystarczy zadbać o regularność badań oraz profilaktykę, aby nie musieć mierzyć się z konsekwencjami zaniedbań naszego zdrowia.