Spis treści
W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej jednemu z najważniejszych pierwiastków dla zdrowia człowieka – żelazu. Omówimy m.in. co to jest żelazo, w czym występuje, dlaczego jest tak ważne dla naszego zdrowia, jakie są przyczyny i objawy jego niedoboru, czy warto je suplementować oraz jakie jest dzienne zapotrzebowanie na żelazo. Zapraszamy do lektury!
Żelazo to pierwiastek chemiczny, który jest kluczowym składnikiem hemoglobiny – białka odpowiedzialnego za przenoszenie tlenu we krwi. Pełni także wiele innych ważnych funkcji w organizmie człowieka, takich jak synteza DNA, funkcjonowanie mitochondriów, a także uczestniczy w reakcjach enzymatycznych. Właśnie dlatego żelazo ma tak duże znaczenie dla naszego zdrowia i samopoczucia.
Żelazo występuje w wielu produktach spożywczych, zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Najlepszym źródłem żelaza są produkty mięsne, takie jak mięso czerwone, wątroba czy drobiu. Jest ono również obecne w rybach, jajach oraz nabiale. W produktach roślinnych możemy znaleźć żelazo między innymi w roślinach strączkowych, orzechach, nasionach, kaszach, pieczywie razowym czy warzywach o ciemnozielonych liściach. Warto jednak pamiętać, że żelazo pochodzenia roślinnego jest gorzej przyswajalne przez organizm niż to pochodzenia zwierzęcego.
Żelazo pełni w organizmie wiele niezwykle ważnych funkcji, które wpływają na nasze zdrowie i samopoczucie. Przede wszystkim, jest kluczowym składnikiem hemoglobiny, białka odpowiedzialnego za transport tlenu we krwi. Dzięki temu, żelazo wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia, mięśni oraz mózgu. Ponadto, żelazo uczestniczy w produkcji kolagenu – białka niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania skóry, włosów, paznokci czy stawów. Bierze również udział w reakcjach enzymatycznych, przemianach energetycznych oraz syntezie DNA.
Niedobór żelaza może wynikać z wielu przyczyn, takich jak niewłaściwa dieta, problemy z przyswajaniem żelaza, zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek (np. w ciąży), krwawienia czy też różnego rodzaju choroby. Objawy niedoboru żelaza są różnorodne i mogą obejmować m.in. osłabienie, zmęczenie, bóle głowy, problemy z koncentracją, bladość skóry, łamliwość włosów i paznokci czy też nasilone uczucie zimna. W przypadku długotrwałego niedoboru żelaza może dojść do rozwoju anemii, czyli niedokrwistości spowodowanej niedostatkiem tego pierwiastka.
Nadmiar żelaza również może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Długotrwałe gromadzenie się żelaza w organizmie może prowadzić do uszkodzenia narządów, takich jak wątroba, serce czy trzustka. Nadmiar żelaza może również wpływać negatywnie na funkcjonowanie układu odpornościowego, zwiększając ryzyko infekcji. W przypadku podejrzenia nadmiaru żelaza, należy skonsultować się z lekarzem, który zleci odpowiednie badania i, jeśli to konieczne, zaleci odpowiednie leczenie.
Jeśli podejrzewasz niedobór żelaza u siebie lub u swojego dziecka, warto skonsultować się z lekarzem, który może zlecić odpowiednie badania krwi. Badania te pozwolą określić poziom żelaza, ferrytyny (białka magazynującego żelazo) oraz hemoglobiny. W przypadku stwierdzenia niedoboru żelaza, lekarz może zalecić zmiany w diecie, suplementację żelaza lub inne formy leczenia, w zależności od przyczyny problemu.
Dzienne zapotrzebowanie na żelazo zależy od wieku, płci oraz stanu zdrowia danej osoby. Dla dorosłych mężczyzn wynosi ono około 8 mg, dla dorosłych kobiet przed menopauzą – 18 mg, a po menopauzie – 8 mg. W przypadku kobiet w ciąży, zapotrzebowanie na żelazo wzrasta nawet do 27 mg na dobę. Dzieci i młodzież mają różne zapotrzebowania na żelazo, w zależności od wieku – dla niemowląt wynosi ono około 0,27-11 mg, dla dzieci w wieku 1-13 lat – 7-10 mg, natomiast dla nastolatków – 11-15 mg. Warto pamiętać, że te wartości są jedynie orientacyjne i najlepiej dostosować je do indywidualnych potrzeb oraz stanu zdrowia.
Decyzja o suplementacji żelaza powinna być podjęta indywidualnie, po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem. W przypadku osób, które mają prawidłowy poziom żelaza we krwi i stosują zrównoważoną dietę, suplementacja może być zbędna. Z drugiej strony, osoby z niedoborem żelaza, zwiększonym zapotrzebowaniem (np. kobiety w ciąży) lub problemami z przyswajaniem żelaza, mogą skorzystać z suplementacji. Warto jednak pamiętać, że suplementy żelaza mogą powodować skutki uboczne, takie jak nudności, bóle brzucha czy zaparcia, dlatego warto zastosować się do zaleceń lekarza i nie przekraczać zalecanej dawki.
Podsumowując, żelazo to niezwykle ważny pierwiastek, który pełni kluczowe funkcje w naszym organizmie, takie jak transport tlenu we krwi, uczestnictwo w reakcjach enzymatycznych czy synteza DNA. Źródłem żelaza są zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego, jednak to pierwsze są lepiej przyswajalne przez organizm. Niedobór żelaza może prowadzić do anemii i wielu innych problemów zdrowotnych, podobnie jak jego nadmiar. W przypadku podejrzenia zaburzeń związanych z poziomem żelaza, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie badania. Suplementacja żelaza powinna być stosowana wyłącznie po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.
Czytaj więcej:
Pamiętaj! Twoje zdrowie jest najważniejsze. Każdy organizm jest inny, dlatego jeśli nie wiesz, która dieta będzie najlepsza dla Ciebie – skontaktuj się Nami. Chętnie pomożemy!
PAULINA SZCZĘSNA – Dietetyk z EatFitCatering.
Zdobyła dyplom Magistra dietetyki na Uniwersytecie Medycznym.
Od początku firmy w naszym zespole, zna wszystkie diety na wskroś i zawsze chętnie służy pomocą w doborze właściwej diety.
ADAM TRACZYK – Szef kuchni z EatFitCatering.
Kucharz z pasji i zamiłowania. Zdobywał doświadczenie w najlepszych łódzkich restauracjach, w naszym zespole od 5 lat tworzy menu spełniające wymagania najbardziej wymagających klientów